Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasından önceki birkaç hafta boyunca, yedi yıl boyunca BBC ofisinde çalıştığım Moskova’nın merkezindeki Zamoskvorechiye semtinde saatlerce yürürdüm.
Şehrin bu bozulmamış ve huzurlu kısmı benim için Rusya’nın bugününü ve geçmişini temsil ediyor.
Yüzyıllardır Moskovalılar bu bölgede evler ve işyerleri inşa ederek sakin bir yaşam sürmüş, ülkenin yönetimini ve gidişatını ülke liderlerine bırakmıştır.
Zamoskvorechiye’yi çevreleyen Moskova nehri, bir yanda Kremlin, diğer yanda Stalin döneminde inşa edilmiş heybetli apartmanlar ve 21. yüzyıl gökdelenleri.
19. yüzyıl kiliseleri ve aristokrat malikaneleriyle dar sokakların labirenti geçmişi yansıtıyor.
Geçen Şubat ayında Ukrayna’nın ikinci büyük şehri Kharkov’da doğan ve şu anda Moskova’da yaşayan bir arkadaşım beni aradığında Moskova’daydım.
“Putin gerçekten Ukrayna’ya karşı bir savaş başlatacak mı?” diye sordu.
İkimiz de inanmak istemedik.
Ancak Rusya’nın sık sık şiddet içeren geçmişine dair anılarla çevriliyken, savaşın artık kaçınılmaz olduğunu hissettim.
Günlük yürüyüşlerimle aslında tamamen değişen bir dünyaya ve ülkeye veda ediyordum.
Ben ve BBC Rus Servisi’ndeki meslektaşlarım da dahil olmak üzere yüzbinlerce insan işgalden sonra Rusya’yı terk etti.
Ancak Rusya’da kalan çoğunluk için, özellikle büyük şehirlerde hayat pek değişmedi.
Zamoskvorechiye’de çok sayıda dükkan, kafe, mağaza ve banka hala açık.
Alışveriş yapanlar artan fiyatlardan şikayetçi. Ancak bazı ithal eserler yerini yerli alternatiflere bırakmaya başladı.
Hala kitapçılarda çok sayıda kitap bulmak mümkün ama “uygunsuz” görülen kitaplar çantalı satılıyor.
Araba paylaşım uygulamaları ve hizmetleri çalışmaya devam ediyor, ancak araçların çoğu Çin’de üretiliyor.
Uluslararası yaptırımlar Rusya’yı 1990’larda ekonomik çöküşün eşiğine getirmedi.
Ancak İrlanda’nın Belfast kentinde yaşayan Rus akademisyen Aleksandr Titov, Rusya’nın krizde olduğunu gözlemliyor.
Bu devam eden bir kriz. Ancak yakından baktığınızda her yerde onun işaretlerini görebilirsiniz.
Ukrayna’nın sonlarına doğru ve savaşın kızıştığı Harkov’a sadece 80 km uzaklıktaki Belgorod’da yerel halk, cepheye giden askeri kamyon konvoylarının sesine alışkın.
Pek çok akraba ve arkadaşlarının bulunduğu şehri Rusya’nın bombalamasından rahatsız olsalar da bunu belli etmemeye çalışırlar.
Bir arkadaşım yerel belediyelerin düzenlediği renkli sokak şenliklerine katılmanın çok güzel olduğunu söyledi.
Ancak yerel doktorlar savaşta yaralıları tedavi etmekten bıktıkları için toplu halde işlerinden ayrılıyor.
Sınır ötesi bombardımanın günlük bir rutin haline geldiği küçük sınır kasabası Shebekino’da bölge sakinleri öfkeyle terk edilmiş hissediyor.
St. St.Petersburg’u ziyaret eden yerli bir aile, kendi hayatları alt üst olurken, burada hayatın normal bir şekilde aktığını görünce şaşkına döndü.
Estonya ve Letonya sınırlarına yakın olan Piskov’da atmosfer kasvetli. Herkesin savaşın kendileriyle hiçbir ilgisi yokmuş gibi davrandığını duydum.
Kiev’in eteklerinde bulunan Bucha’da savaş suçları işlemekle suçlanan 76. Hava Saldırı Tümeni şimdi burada konuşlanmış durumda.
Ukrayna’da şehit olan askerlerin defnedildiği mezarlıkla birlikte şehrin ortasına da bir otobüs seferi düzenlendi. Birisi bir köprünün altına büyük kırmızı harflerle “BARIŞ” yazmış.
Bir arkadaşım Finlandiya’nın sonundaki Petrozavodsk’a giden trende oynayan bir grup gence rastladı.
O zamanlar Donetsk şehrinden bahsediliyordu. Şehir şu anda Rusya’da mı yoksa Ukrayna’da mı? Kimsenin bir fikri yok. Ancak şehir, devletleri tarafından işgal edildi ve daha sonra yasadışı bir şekilde ilhak edildi.
Savaş hakkında ne düşünüyorlar? Bunun onlarla bir ilgisi yok.
Petrozavodsk ise tatsız geçmişine dönmüş görünüyor. Raflar boş. Yabancı marka yok ve fiyatlar çok yüksek.
Ruslar Ukrayna’da kendi adlarına işlenen zulmü gerçekten destekliyorlar mı, yoksa hayatta kalmak için yokmuş gibi mi yapıyorlar?
Geçici izlenimlerden ve diyaloglardan doğrudan bir sonuç çıkarmak kolay değil. Bununla ilgili anketler ve sosyologlar bazı çalışmalar yapmışlar ve bunu ölçmeye çalışmışlardır. Ancak Rusya’da bilgi ve konuşma özgürlüğü yok. İnsanların dürüstçe cevap verdiğini söylemek de imkansızdır.
Anketlere göre Ruslar pek çok savaşı desteklemese de hiç karşı çıkmıyor.
Bu sonuçlar, ülke dışında yaşayan Ruslar arasında öfkeye neden oldu. Ben de dahil olmak üzere Rusya hakkında araştırma yapan ve yazan birçok kişi, nüfusun küçük bir kısmının savaşı aktif olarak desteklediğini ve küçük bir kısmının aktif olarak buna karşı çıktığını düşünüyor.
Sıradan Ruslar ise kendilerini ortada bir yerde konumlandırıyorlar. Seçmedikleri ve anlamadıkları bir durumu anlamlandırmaya çalışırlar ve bunu değiştirmek için kendilerini güçsüz hissederler.
Savaşı durdurabilecekler mi? Evet, eğer daha fazla insan özgürlükleri için ayağa kalkarsa ve devlet televizyonunun Batı ve Ukrayna’dan geldiği iddia edilen uydurma tehditler hakkındaki propagandasına karşı çıkarsa.
Rusların çoğu siyasetin dışında kalmayı ve isimlerine Kremlin’in karar vermesine izin vermeyi seçti.
Ancak et ve sütü karıştırmamak, rahatsız edici ahlaki tavizler vermek anlamına gelir.
Ruslar, askerlerin okullara girip kendi çocuklarına savaşın iyi bir şey olduğunu söylemesinin artık sıradan olduğunu kabul etmek zorunda.
Dindar insanların savaşı desteklemesi ve barış için dua etmeyi bırakması da olağan bir durumdur.
Seyahat etme özgürlüklerinin ellerinden alınmasına, dünya vatandaşı olmamalarına değmez.
Eskiden okudukları bağımsız haber sitelerinin Kremlin tarafından engellenmesi olağan bir durum.
İnfazlarda kullanılan balyozun Rus gücünün simgesi olması ve hatta milletvekilleri tarafından Twitter’da paylaşılması da yaygın.
İster gazeteci ister politikacı olun, savaş hakkında ne düşündüğünüzü söylediğiniz için yıllarca hapiste kalmak alışılmadık bir durum değil.
Rusya’nın tarihi, Rusların neden protesto gösterilerine katılmadığını anket sonuçlarından daha iyi açıklıyor.
Devlet Lideri Vladimir Putin’in iktidara geldiği günden beri Rusya’yı yeniden kurmak istediği ve ülkesinin konumunu yeniden şekillendirerek dünyanın saygı duyacağı bir ülke haline getirmek istediği bir sır değil.
Putin, konuşmalarında ve makalelerinde, Rusya’nın hem Doğu’nun hem de Batı’nın bir parçası olarak dünyada eşsiz bir yere sahip olduğuna olan inancını açıkça ortaya koyuyor. Rusya’nın kendi gelenekleri, kendi dini, kendi işleri yapma tarzı var ve saygı görmek istiyorlar.
Bu ifade yüzyıllar boyunca yankılandı. Herhangi bir karşı görüşe veya değişim beklentisine tolerans yoktur. Putin’in en sevdiği spor olan judo, rakibinin nefesini kesmek için çok uygun.
Putin’in konuya ilişkin vizyonunun bir bedeli var. Ruslar bunu özgürlükleriyle yapıyorlar; Ukraynalılar bunu hayatlarıyla ödedi.
Rusya bir takım afet ve yıkımlardan sonra açılıp gelişmiştir.
1989’da Afganistan’daki yenilginin ardından Gorbaçov dönemi başladı. 1905’te Japonya’ya yenilmesi, anayasal reform; 1856 Kırım Savaşı’ndaki yenilgi, toprak ağalarının emrindeki kölelerin kurtuluşunu da beraberinde getirdi.
Anket şirketlerinin yaptığı çalışmaların sonuçlarından biri de çok sayıda Rus vatandaşının savaşın bitmesi için barış görüşmelerini desteklediği yönünde. Ancak bunun Ukrayna’nın bağımsızlığı için ne tür garantiler getireceği net değil.
Er ya da geç bunun bir şekilde yanıtlanması gerekecek ve Ruslar, ülkelerinin yaptıklarıyla yüzleşmek zorunda kalacak.
